කිරිපිටි, සිමෙන්ති, LP ගෑස් හා තිරිඟු පිටි සදහා පනවා තිබු පාලන මිල ඉවත් කිරීම පසුගියදා ඉවත් කිරීම පාරිභෝගික ජනතාවට බලපාන ආකාරය ගැන සොයා බැලීම වැදගත් වනවා. ඇතැම් අය මෙය පාරිභෝගිකයා සිදු වූ අසාධාරණයක් ලෙස පෙන්වා දුන්නත්, සත්‍ය වශයෙන්ම මෙහි සිදු ව ඇත්තේ කුමක් ද ? මේ ඒ පිළිබද කෙරෙන්නාවූ ගවේෂණයයි.
පාලන මිල යනුවෙන් කතා කරන විට අපට මතකයට එන්නේ රජය විසින් යම් භාණ්ඩයක් හෝ සේවාවක් අලෙවි කිරීම සදහා පනවන ලද නීතියක් පමණක් බවයි. මෙය උපරිම මිල මෙන්ම අවම මිලක් වුවද විය හැක. නමුත් පාලන මිල යනුවෙන් අදහස් වන්නේ එම රජය විසින් පමණක් නීතිය පමණක් නොවේ. එක් පාලන මිලක් වන්නේ උපරිම සිල්ලර මිල වශයෙන් නිෂ්පාදන ආයතනයක් විසින් තම භාන්ඩ හා සේවා අලෙවි කිරීම සදහා ලාභාංශ ද ඇතුලත් ව නියම කරන ලද මිල වේ. උදාහරණ ලෙස සිසිල් බිම බෝතලය, බිස්කට් පැකට් එක දැක්විය හැක.
අනිත් ක්‍රමය වන්නේ අත්‍යවශ්‍ය භාණ්ඩ මෙන්ම ඇතැම් අත්‍යවශ්‍ය නොවන භාණ්ඩ හා සේවා සදහා රජය විසින් අලෙවි කළ හැකි උපරිම මිලක් නියම කිරීමයි. උදාහරණ ලෙස සීනී, කිරිපිටි ආදිය හැදින්විය හැක. අවම මිල ලෙස පාලන මිලක් නියම කරන්නේ බොහෝ විට නිෂ්පාදකයින් හා සේවා සපයනන් ආරක්ෂා කර ගැනීම සදහායි. උදාහරණ ලෙස වී සදහා සහතික මිලක් නියම කිරීම, අවම දෛනික වැටුප නියම කිරීම හදුන්වා දිය හැක.
කෝවිඩ් වසංගතය සමග නිෂ්පාදන බිඳ වැටීම්, ආනයන අපනයන සීමා, නැව් ගාස්තු 6,7 ගුණයකින් ඉහළ යාම ආදියේ විශාල වෙනස්කම් රාශියක් සිදු වූ අතර ලෝක වෙළෙඳ පොලේ නිෂ්පාදන මිල ගණන් විශාල වශයෙන් වැඩි විය. අප එක් උදාහරණයක් ලෙස කිරිපිටි මිල සලකා බලමු.
ශ්‍රී ලංකාවේ කිරිපිටි 400g පැකට්ටුවක මිල
2015 ජනවාරි – රුපියල් 325
2018 මැයි – රුපියල් 345
2019 මාර්තු – රුපියල් 370
2019 අගෝස්තු – රුපියල් 375
2019 සැප්තැම්බර් – රුපියල් 395
2019 දෙසැම්බර් – රුපියල් 380
ලෝක වෙළෙඳපොලේ කිරිපිටි මෙට්‍රික් ටොන් එකක මිල ( ඇමරිකානු ඩොලර් )
2016-10-18 – $2760
2017-12-19 – $2755
2018-01-16 – $3010
2019-01-15 – $2777
2019-10-01 – $3133
2019-12-03 -$3321
2020-07-21- $3208
2021-03-02- $4364
2021-09-21 -$3777
මුලාශ්‍ර – www.globaldairytrade.info
ඇමරිකානු ඩොලරයේ මිල
2015- රුපියල් 135.94
2016- රුපියල් 145.60
2017- රුපියල් 152.46
2018- රුපියල් 162.54
2019- රුපියල් 178.78
2020- රුපියල් 195.32
2021- රුපියල් 203.65
මුලාශ්‍ර -www.cbsl.gov.lk/
ඉහත දත්ත සලකා බැලීමේදී ලෝක වෙළෙඳපොලේ මිල ගණන් විශාල වශයෙන් ඉහල ගොස් ඇති අතර ඇතැම් අවස්ථා වල කිරිපිටි මිල දෙගුණ වී ඇති අතර, ඇමරිකානු ඩොලරයේ අගය ද පිරිහීමක් සිදු වී ඇත. 2015 සිට 2019 වර්ෂය දක්වා රුපියල් 55 කින් මිල ඉහල දැමීමක් සිදු කර ඇති නමුදු, 2021 ඔක්තෝම්බර් මස දක්වා මිල ඉහළ යාමක් සිදු නොවූ අතර, 2019 සිට 2021 කාලය තුළ පමණක් කිරිපිටි මෙට්‍රික් ටොන් එකක මිල ඇමරිකානු ඩොලර් 500 සිට ඩොලර් 1000 ක දක්වා මිල ඉහළ යාමක් සිදු වී ඇත.
තිරිඟු පිටි ලෝක වෙළෙද පොළ
(මෙට්‍රික් ටොන් එකක් – ඇමරිකානු ඩොලර් )
2016 – නොවැම්බර් – 122.14
2017 ඔක්තෝම්බර් – 133.34
2019 සැප්තැම්බර් – 146.65
2020 ජුලි – 170.31
2021 පෙබරවාරි – 240.12
2021 ජුලි – 243.12
2021 අගෝස්තු – 274.12
2019 සැප්තැම්බර් මිල ඇමරිකානු ඩොලර් 146.65 ක තිබු තිරිඟු පිටි මෙට්‍රික් ටොන් එකක මිල 2021 අගෝස්තු වන විට ඇමරිකානු ඩොලර් 274 දක්වා මිල 87% කින් ඉහල ගියත්, ඒ හා සාපේක්ෂව ශ්‍රී ලංකාවේ තිරිඟු පිටි මිල ඉහල යාම සිදු නොවිණි. ආනයන කරන්නාවූ ආයතන තම පිරිවැය වත් ආවරණය කර ගත නොහැකිව විශාල පාඩු ලැබීමට සිදු විය.
ලෝක වෙළෙඳපොල තුළ ගෑස් මිල
ලෝක වෙළෙඳ පොළ තුල LP ගෑස් සදහා ගෙවන මුදල ද කවදාවත් නොවිරූ පරිදි මිල ඉහළ යාම දක්නට ලැබිණි. වාර්ෂිකව සුළු ගණනකින් වසරක් තුළ 100% කට වඩා වැඩි මිලකින් මිල ඉහල ගොස් තිබිණි
ශ්‍රී ලංකාවේ ගෑස් මිල
2015 – රු 1521
2016- රු 1342
2017 – රු 1358
2018 -රු 1574
2019 – රු 1673
2020 – රු 1493
2021 -රු 1493
ලෝක ගෑස් මිල ( CIF අගය – මෙට්‍රික් ටොන්)
2015 – $551
2016 – $432
2017 – $546
2018 -$588
2019 – $508
2020- $501
2021 ජනවාරි – $641
2021 පෙබරවාරි – $696
2021 මාර්තු – $ 709
2021 අප්‍රේල් – $644
2021 මැයි – $586
2021 ජුනි – $631
2021 ජුලි -$ 725
2021 අගෝස්තු – $761
2021 සැප්තැම්බර් – $770
2021 ඔක්තෝම්බර් – $901
එක් ගෑස් සිලින්ඩරයකින් ලිට්රෝ සමාගම ලබන පාඩුව
2021 ජනවාරි – රු (547)
2021 පෙබරවාරි – රු (714)
2021 මාර්තු – රු (775)
2021 අප්‍රේල් – රු (573)
2021 මැයි – රු (384)
2021 ජුනි – රු (506)
2021 ජුලි – රු (752)
2021 අගෝස්තු – රු (868)
2021 සැප්තැම්බර් – රු (848)
2021 ඔක්තෝම්බර් – රු (1182)
මාසික පාඩුව රුපියල් මිලියන ( ජනවාරි සිට සැප්තැම්බර් දක්වා පිලිවෙලින් )
(1,029)+(1,088)+(1,647) +(697)+ (154)+(503)+ (924)+(2,423)+ (1,730)
ඒ අනුව ලිට්රෝ සමාගම මාස 2021 වසරේ මුල් මාස 9 ට පමණක් රුපියල් මිලියන 10,195 ක මුදලක්, එනම් රුපියල් බිලියන 10.1 අලාභයක් දැරීමට සිදු වී ඇත. මෙම පාඩුව පියවීම සදහා ශ්‍රී ලංකා රජයේ බදු මුදල් වියදම් කළ යුතු අතර අවසානයේදී මෙම පාඩුව දැරීමට සිදු වන්නේ ද මෙරට මහජනතාවටය. තවද ශ්‍රී ලංකාව තුළ දර, බයෝ ගෑස් හා විදුලිය භාවිත කරමින් පිසීම් කටයුතු කරන්නාවූ ජනයා ද ගෑස් සමාගම් ලබන පාඩුව පිය වීම සදහා සිය බදු මුදල් වියදම් කළ යුතු වේ.
ලෝක සිමෙන්ති මිල ද පසුගිය මාස 4 තුළ පමණක් 40 % කින් මිල ඉහල ගොස් ඇත. නිවසක් සැදීමට යන සම්පුර්ණ වියදමෙන් 10% ක පමණ පිරිවැයක් සිමෙන්ති සදහා වැය වන අතර ලෝක සිමෙන්ති මිළ ඉහල යාම නිවාස සැදීමට යන පිරිවැය වැඩිවීමට බලපානු ඇත.
තවද කොවිඩ් වසංගතය සමග ශ්‍රී ලංකාවේ පමණක් නොව මුළු ලොවේම ආහාර, උපකරණ , පරිභෝජන අත්‍යවශය හා අතවශ්‍ය නොවන භාණ්ඩ හා සේවා වල මිළ ඉහල යාම විශාල වශයෙන් සිදු වී තිබේ. නැව් ගාස්තු ආදිය ද කොවිඩ් වසංගතය සමග 6 ගුණයකින් පමණ ඉහල යාමද මිල ඉහළ යාම සදහා බලපාන ලදී. කිසිදු ආයතනයක් තම පිරිවැයට වඩා අඩු මුලකට පාඩු ලබමින් භාණ්ඩ හා සේවා අලෙවි කිරීමට සුදානම් නොමැති නිසාවෙන් ඔවුන් සිය භාණ්ඩ වෙළෙඳපොළට ලබා දීමට මැලි කමක් දක්වනු ලබයි. එවිට ඉල්ලුමට සරිලන සැපයුමක් නොමැති වීමෙන් තාවකාලික ලෙස භාණ්ඩ හිඟයක් වෙළෙදපොල තුල ඇති විය හැකි අතර, රජය විසින් අවම වශයෙන් භාණ්ඩ හා සේවා සදහා වැය වන පිරිවැය වත් ආවරණය වන ලෙස මිළ වැඩි කිරීමට අවස්ථාව ලබා දීමෙන් කෘතීම භාන්ඩ හිඟය වලක්වා ගත හැක.
මිල වැඩි කිරීමට අවස්ථාව නොලැබීම නිසාවෙන් පිරිවැය ආවරණය කර ගැනීමට රජය විසින් සහනාධාර ලබා දුන්නද, අවසානයේ සිදු වන්නේ එය පාවිච්චි කරන පාරිභෝගිකයාට මෙන්ම පරිභෝජනය නොකරන ජනතාවට ද බදු ගෙවීමට සිදු වීමයි. ආර්ථික විද්‍යාවට අනුව වෙළෙඳ පොළ මිල අනුව මෙරට මිළ තීරණය කිරීමට අවස්ථාව ලබා දීම මේ මොහොතේ කල හැකි හොදම විසදුම වනු ඇත. එවිට පාරිභෝගිකයා තම පරිභෝජන රටාව ඒ අනුව හැඩගස්සවා ගනිමින් කටයුතු කරනු ඇත.
Gossipkade.com
